Cơ hội đang lớn dần cho vàng trang sức nội địa

Nhu cầu tiêu thụ nữ trang ngày một lớn

Sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam trong những năm qua đã giúp tỷ trọng nhóm người thuộc tầng lớp trung và thượng lưu gia tăng. Với cơ cấu dân số "vàng" như hiện nay cùng thói quen tiêu dùng của người dân, sức mua của thị trường được cải thiện đáng kể.

Theo báo cáo của Euromonitor, ngân sách chi tiêu của người Việt Nam đã tăng mạnh từ cả thành thị đến nông thôn trong năm 2017 và được dự báo sẽ tiếp tục tăng nhanh trong những năm tới. Còn báo cáo mới đây của Tổng cục Thống kê cho biết, chỉ số GDP tương ứng với sức mua của người Việt Nam trong năm 2017 đạt 6.876 USD/người và sẽ nâng lên mức 7.377 USD/người trong năm 2018.

Trong khi đó, theo báo cáo của Hội đồng Vàng thế giới, nhu cầu trang sức vàng toàn thế giới năm 2017 tăng 4% so với năm 2016, đạt 16,5 tấn, đặc biệt tăng mạnh trong quý IV. So với các nền kinh tế trong khu vực, ngoại trừ Hồng Kông và Indonesia, mức cầu trang sức của thị trường Việt Nam thường cao hơn các thị trường còn lại, đặc biệt trong năm 2017, biên độ còn được nới rộng hơn. Cũng theo số liệu từ Hội đồng Vàng thế giới, trong khi lượng cầu trang sức vàng của hầu hết các nền kinh tế trong khu vực đều giảm, thì Hồng Kông và Việt Nam là 2 thị trường có mức tăng trưởng cao hơn năm 2016.

Khó kiểm soát chất lượng

Thực tế, vàng  là  loại  tài  sản  giá  trị  lớn, dễ bảo quản, cất giữ và được cho là mang lại sự may mắn, nên từ lâu trở thành "của để dành" của hầu hết gia đình Việt Nam nói riêng và châu Á nói chung. Nhưng kể từ khi Nghị định 24/2012/NĐ-CP ra đời, giao dịch vàng miếng đã bị hạn chế, từ đó nhu cầu vàng nữ trang cũng gia tăng.

Trong khi đó, hàng ngoại nhập vào thị trường nhờ mẫu mã đa dạng đã thu hút không ít người tiêu dùng quan tâm, nhưng khó có thể kiểm soát được chất lượng. Bởi vậy, chất lượng nữ trang là vấn đề khiến người mua đau đầu và hiện chưa có giải pháp xử lý triệt để.

Thói quen của người dân Việt Nam lâu nay trong việc mua vàng là “mua đâu - bán đó” và họ cảm thấy "không mất mát gì" nên vẫn tin tưởng vào cách giao dịch này. Thực tế, vấn đề kiểm soát chất lượng vàng không phải đến thời điểm này mới được đưa ra, mà lâu nay, lực lượng quản lý thị trường đã làm nhiệm vụ này, song chưa thực sự đạt hiệu quả, một trong những nguyên nhân là lực lượng quản lý cũng như công cụ để kiểm soát chất lượng vàng chưa đáp ứng được yêu cầu. Một thực trạng hiện nay cho thấy, nhiều cửa hàng vẫn bán vàng miếng, cho dù họ không đủ tiêu chuẩn, trong khi quy định pháp luật không cho phép các doanh nghiệp không có đủ tiêu chuẩn được kinh doanh mặt hàng này.

Thông tư 22/2013/TT-BKHCN ngày 26/9/2013 của Bộ Khoa học và Công nghệ quy định về quản lý đo lường trong kinh doanh vàng và quản lý chất lượng vàng trang sức, mỹ nghệ đã có hiệu lực 2 năm qua, nhưng trên thực tế, vẫn rất ít doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh vàng nữ trang thực hiện đúng tiêu chuẩn.

Trên thị trường vàng hiện nay, số lượng cửa hàng kinh doanh vàng là rất nhiều, nhưng các thương hiệu lớn thì ít, đặc biệt số lượng doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh vàng quy mô có thương hiệu quốc gia chỉ đếm trên đầu ngón tay. Vì vậy, việc còn nhiều doanh nghiệp chưa áp dụng tiêu chuẩn vàng theo Thông tư 22/2013 là không quá khó hiểu, thậm chí nhiều đơn vị nhỏ lẻ còn chưa biết đến quy định này.

Đây chính là thách thức lớn nhất đối với các cơ quan quản lý trong việc đưa ra các chính sách kiểm soát chất lượng vàng nữ trang, đặc biệt là chất lượng vàng nữ trang ngoại nhập, trong khi mẫu mã và giá của mặt hàng này lại khá cạnh tranh so với nữ trang của doanh nghiệp nội.

Chẳng hạn, doanh nghiệp kinh doanh nữ trang trong nước đang gặp khó khăn trong cạnh tranh với một số mặt hàng như vàng trắng của Trung Quốc đang lưu hành trên thị trường cả về mẫu mã và chi phí. Với người tiêu dùng, nhất là phụ nữ, khi chọn mặt hàng nữ trang vàng để mua thì thường hướng đến yếu tố rẻ và đẹp, rồi mới đến chất lượng.

Hoạt động kinh doanh vàng đang gặp khó

Tuy cơ hội phát triển rộng mở, nhưng các doanh nghiệp kinh doanh nữ trang hiện nay vẫn còn những rào cản nhất định. Đơn cử, Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng có cho phép các doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức nhập khẩu nguyên liệu, nhưng đến nay vẫn chưa được thực hiện.

Gần đây, Ngân hàng Nhà nước đã yêu cầu các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh vàng báo cáo tình hình để có thể tính đến khả năng cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu. Nếu các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh vàng được nhập khẩu vàng nguyên liệu sẽ thuận lợi cho các doanh nghiệp trong sản xuất, kinh doanh mặt hàng vàng nữ trang.

Tuy nhiên, đến nay, các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh nữ trang vàng vẫn chưa được nhập nguyên liệu về chế tác, cũng như không được vay vốn ngân hàng để mua vàng. Vấn đề này đã được các doanh nghiệp trong ngành kiến nghị lên cơ quan quản lý, song cũng chưa có giải pháp, buộc các doanh nghiệp phải tự xoay xở để có đủ nguyên liệu sản xuất, kể cả việc thu gom vàng trên thị trường.

Trong khi đó, nhu cầu vàng cũng như vàng nữ trang của người tiêu dùng Việt Nam vẫn luôn ở mức cao. Điển hình là vào ngày Thần Tài 10/1 âm lịch hàng năm, người dân vẫn đổ xô đi mua vàng. Có một nghịch lý là dù sức cầu rất lớn, nguồn cung cũng không thiếu, song nhiều doanh nghiệp lại không dám "mạnh tay" bán ra, vì nếu bán ra nhiều thì sẽ bị “soi”, bởi không được nhập khẩu thì làm sao có nhiều vàng miếng để bán?

Theo quy định hiện hành, các doanh nghiệp kinh doanh vàng miếng chỉ được bán vàng miếng nhãn hiệu SJC, thay vì được bán nhiều nhãn hiệu vàng miếng như trước đây. Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA) cũng đã có kiến nghị, khi vàng miếng bị hạn chế thì cần thiết mở rộng thị trường vàng nữ trang, chẳng hạn cho nhập khẩu vàng nguyên liệu và xuất khẩu vàng nữ trang có kiểm soát.

Bởi hiện các doanh nghiệp sản xuất nữ trang không có nguyên liệu để sản xuất, chủ yếu là thu gom nguyên liệu trên thị trường, không có hạn ngạch nhập khẩu và cũng khó vay vốn. Vì thế, cần thiết mở cửa đối với thị trường vàng, tối thiểu là việc nhập vàng nguyên liệu.